HİNT SAĞLIK FELSEFESİ
Ayurveda Sanskritçe kökenli bir kelimedir. Ayur, doğumdan ölüme yaşamı etkileyen unsurlar; Veda ise uzun yaşama bilimi anlamına gelir. Ayur-veda kısaca yaşam bilimidir ve M.Ö. 5000'li yıllardan beri uygulanan dünyanın en eski sağlık sistemidir. Ayurveda'ya göre insan bedeni uzaydaki 5 elementin karışımından oluşur. Bunlar:
- AKAŞA - BOŞLUK
- VAYU - HAVA
- AGNİ - ATEŞ
- APA - SU
- PİRİTİVİ - TOPRAK
Yukarıdaki 5 elementin karışımından ise 3 ayrı "DOŞA" oluşur. Bunlar da Boşluk ve Havadan: VATA; ateş ve sudan PİTTA; su ve topraktan KAPHA.
DOŞA'ların vücudumuzdaki yerleşim yerleri ise aşağıdaki gibidir:
VATA
Özellikleri: Kuru, hafif soğuk, ince, hareketli, hızlı, sert, diğer DOŞA'lara liderlik edici ve genel olarak hastalıklara en çok yol açıcıdır.
Normal Fonksiyonlarında: Enerji ve hareketlilik verir. Sinir sistemini yönlendirir. Buna konuşma, duyu ve motor organları da dahildir. Vücuttaki bütün hareketleri kontrol eder. DOŞA'ların oluşumunda rol alır. Nefes alıp verme, bağırsakların boşaltılması ve idrar yollarının faaliyetleri VATA DOŞA tarafından yönetilir.
Anormal Çalıştığı Zaman: Uykusuzluk, dinlenememe, yorgunluk, azalmış dayanıklılık, kuruluk, kabızlık, ağrılar, endişe, kasların seyirmesi, gaz oluşur.
Yerleştiği Yerler: Göbek altı kolon, mesane, sırt bölgesi, eklemler, ayaklar, kemikler, merkezi sinir sistemi, kulaklar ve cilttir.
VATA dengesi bozulduğunda sinirlilik, korku, yorgunluk, depresyon, sinirlilik, kabızlık, ciltte kuruluk, şişkinlik, kilo dalgalanmaları, kan dolaşımında zayıflama, terleme ortaya çıkabilir. Bunu dengelemek için sıcak ve pişmiş yemekler, hafif zeytinyağı ya da sade yağda pişmiş yemekler tercih edilmelidir.
PİTTA
Özellikleri:Sıcaklık, keskinlik, hafif yağlılık, sıvılık, asidik acılık ve bağırsakların boşaltıcı etkisidir.
Normal Fonksiyonlarında:Sindirimi kontrol eder, metabolizmayı yönetir. İştah, susuzluk, ısı dengesi, görme, cildin yapısı ve rengi, entelekt dengesi, hayattan aldığınız keyif, neşe, eğlence, PİTTA tarafından yönetilir.
Anormal Çalıştığı Zaman: Aşırı sıcaklık, yanma hissi, ciltte enflemasyonlar, midede asidik durumlar, görme problemleri, sarımtrak renk, kötü koku, direnç kaybı, kolay kızma hali, asabiyet, kızgınlık ve öfke oluşur.
Yerleştiği Yerler: İnce bağırsaklar, midenin alt kısımları, karaciğer, dalak, kan ve kanın hemoglobin kısmı, ten, safra, kalp, gözler ve cilttir.
PİTTA dengesi bozulduğunda vücut ısısında artış, sinirlilik, huzursuzluk, sabırsızlık, ruh halinde değişim oluşur. PİTTA sıcaklık ile ilişkili olduğu için özellikle yaz aylarında rahatsızlıklar daha çok hissedilir. Dengesini yitirmiş PİTTA'nın dışavurumu mide ekşimesi, reflü, cilt kızarıklıkları, sıcaklık hissi, baş ağrısı, ateş, asabiyet yaşanabilir. PİTTA'yı yatıştıran diyet: soğuk yemeklerle beslenme, acı ve bol baharatlı yiyeceklerden kaçınma, günün en soğuk zamanlarında egzersiz yapmadır.
KAPHA
Özellikleri: Yağlılık, soğukluk, ağırlık, yumuşaklık, parlaklık,kayganlık, sabitlik, yapışkanlık ve tatlılıktır.
Normal Fonksiyonlarında: Dayanıklılığı ve yapıyı oluşturur. Sağlamlık, ağırlık, direnme gücü, sabitlik ve canlılık verir. Nemlenmeyi ve yağlanmayı, eklemlerin nemlenmesini, tüm fizyolojinin ve eklemlerin bütünlüğünü, sağlamlığını sağlar. İyileşme gücü, bağışlama duygusu, cesaret, asalet, şefkat bu DOŞA'nın dengedeyken verdiği özelliklerdir.
Anormal Çalıştığı Zaman: Ağırlığa, şişmanlığa, aşırı yavaşlamaya, boş boş bakmaya, hımbılllığa, durağanlığa, depresyona, aşırı mukus salgılamaya, bütün alerjik durumlara, kaşınma ve aşırı uyku haline yol açar.
Yerleştiği Yerler: Göğüs, baş, burun, dil, eklemler, vücut salgıları, yağ dokusu ve kalpte yerleşmiştir.
Kapha doşası yüksek olan bireyler toplumların önderi olarak nitelendirilirler. Duygu dalgalanmaları en az görev ve sorumluluk bilinçleri en yüksek olan kişilerdir. Kapha dengesi bozulduğunda aşırı sahiplenme, madde bağımlılığı, aşırı duyarlılık görülebilir. Sağlıklı kalmaları için bünyelerinde bulunan su ve toprağı diğer üç element ile dengelemeleri gerekir. Bu elementleri hayatlarına katmak nefes ve solunum yolu sıkıntıları, yağlı cilt, yorgunluk, zihin durgunluğu, depresyon ve kilo problemlerine faydalı olacaktır. Kapha ıslak ve soğuk sezonlar ile ilişiktir. Bu yüden kışın son ayları ile ilkbaharda etkileri ağır basar.
Aşağıdaki tabloda Vata, Pitta ve Kapha'ya özgü vücut yapıları listelenmiş:
SİZ VATA MISINIZ, PİTTA MI, KAPHA MI ÖĞRENMEK İSTER MİSİNİZ ?
Ayur-veda felsefesinde her vücudun kendine özgü bir DOŞA oranı vardır ve bu oran DOŞA testi ile belirlenir. Testte yer alan ifadeler okunduktan sonra,- 5, bu madde bana çok uyuyor
- 4, bu madde bana uyuyor
- 3, bu madde bana bazen uyuyor
- 2, bu madde bana nadiren uyuyor
- 1, bu madde bana uymaz
- 0, bu maddenin benimle hiçbir alakası yoktur
Kaynaklar:
-I.Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) "Ayur-veda Beslenme Sistemine Göre Menü Planlama" Mustafa Aksoy, Emrah Örgün, Emrah Keskin, syf, 40-50
-Ender Saraç, Ayurveda Sağlıklı ve Uzun Yaşamın Sırları, Milliyet Yayınları, 2002.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder