Felsefe Okumaya Nereden Başlamalı ?

Okul yıllarında çoğumuz için felsefe dersi çok da ilgi çekici değildi. Bunda muhtemelen öğrenci psikolojisinin yanı sıra eğitim sistemimizin ezberci yapısı da etkendi. Benim için de öyle idi. Felsefe, sadece sınıf geçmek için çalışılan bir dersti. Sonraki yıllarda üniversitede felsefe dışında bir bölüm okurken sonu –izm ile biten kavramları anlamaya merak sardım. Liberalizm, sosyalizm, marksizm vb. ideolojilerin kökeninin aslında felsefede olduğunu o zaman keşfettim. Hatta ilk çağ felsefesine kadar uzanıyordu. Yani felsefede bir akımı, filozofu, bir dönemi anlamak ancak kendinden önceki dönemleri kavramak ile mümkündü.

O halde ilk olarak bilmemiz gereken felsefe okumanın, belli bir sistematiğinin olması gerektiği. Kulağınıza hoş gelen Kant, Platon, Sokrates, Schopenhauer gibi filozoflardan birini seçip anlamaya çalışmak, salt onu okuyarak bunu yapmak, sizi boş bir uğraşa sürükler. Zira  felsefe, bir dizge şeklinde ilerler. Her filozof kendinden öncesinden esinlenmiş, ona bir şeyler eklemiş ya da ona karşı çıkmıştır ve felsefe bu şekilde devam etmiştir. Siz, Sokrates’i okurken Sofistleri bilmeli, Platon'u anlamak için Sokrates'i çözmüş olmalısınız.

Yukarıdaki paragrafın gözünüzü korkutmasını ve hatta yazının devamını okumaktan sizi alıkoymasını istemem. Birer felsefeci ya da filozof olmanın yollarını anlatmıyoruz. Amacımız entelektüel bilgi birikimimizi arttırmak, filozofların düşüncelerine bir nebze vakıf olmak. Lakin bunu yaparken yanlış okumalar ile anlaşılması güç metinler arasında boğularak, felsefeye sonsuza dek sırtınızı dönmenizi de engellemek. Lakin bloguma şöyle bir bakınca felsefenin ne kadar ilgi çekici ve keyifli olduğunu göreceksiniz. Kendinizi bundan mahrum bırakmayın.

Peki o halde ne yapacaksınız. Muhtemelen adını daha önce de duymuş olduğunuz Jostein Gaarder'in Sofie'nin Dünyası isimli kitabı ile başlayabilirsiniz.  Okunması çok kolay ve felsefe tarihini ilk çağdan günümüze uzanan bir sıralama ile hikayeleştirerek anlatan bir kitap. Bu kitap ile bir nevi felsefe ile oyun oynayacak, sorular soracak, filozoflar ile birlikte cevaplar üreteceksiniz. Ancak bu kitabı okurken yanınızda mutlaka bir not defteri de olmalı. Ben, bu kitabı okurken tuttuğum notları hala saklıyorum. Öyle ki kitap bittiğinde elinizde felsefe tarihinin özeti bulunmuş olacak. Bu, artık bir nevi sizin için ilerleyen okumalara bir rehber.

Bilgi, üzerinde tekrar edildikçe pekişen ve bilincimizde yer eden bir olgu. O nedenle Sofie'nin Dünyasını okuduktan sonra size önereceğim ikinci kitap ansiklopedik bir eser. Bol resimli, okuyucuyu yormayan yani herkesin kolaylıkla anlayabileceği ve felsefe tarihini geçmişten günümüze kısa metinler ve bol resimler ile göz önüne seren bir eser; Bryan Magee’nin Felsefenin Öyküsü kitabı. Bu kitapla birlikte artık felsefe tarihini genel hatları ile kavramış olacaksınız.

Bundan sonraki ilerleyiş bir anlamda size kalmış. Ben, felsefe tarihini derinlemesine öğrenmeye devam etmek istiyorum da diyebilirsiniz, bu konuya genel olarak vakıfım şimdi de belirli bir dönem ya da belirli bir filozof ile ilgilenmeliyim diye de düşünebilirsiniz. Örneğin  artık Kant’ı, Hefel'i ya da Nietzsche’yi okuduğunuzda, O'nun felsefe dizgesindeki konumuna, kendisinden önceki felsefe yolculuğuna vakıf olduğunuz için onu anlamanız kolaylaşacak.

Felsefe tarihine devam etmek, tüm filozoflar ve düşünce tarihine olan genel bilginizi derinleştirmek isterseniz, size aşağıdaki kitapları önerebilirim:

Belirli bir döneme ilgi duyuyorsanız. Örneğin  İlk Çağ Felsefesi, Orta Çağ, Aydınlama Felsefesi gibi aşağıdaki kitaplar fikir verebilir:

Belirli filozoflara olan ilginiz için salt o filozofların adı ile yayınlanmış eserler olduğu gibi filozofların kendi yapıtlarına da yönelinebilir. 

Ayrıca  felsefe tarihi sizi felsefenin belirli alanlarına da yönlendirebilir, zihin felsefesi, siyaset felsefesi, ahlak, sanat, bilgi felsefesi gibi. Özetle ilk adımı attıktan sonraki yolculuk sizin tercihinize kalmış.

Bana gelince, ben, felsefeye olan ilgimi üniversiteyi bitirip iş hayatına atıldıktan sonra yeniden üniversitede felsefe okuyacak kadar ileri götürdüm. Bu blogdaki amacım da felsefenin aslında hayatın tam ortasında ve tüm bilimlerin temelinde olduğunu gösterirken, anlaşılması güç bir ilgi alanı olmadığını da fark ettirebilmek.